Bomen voor de toekomst

Wie via de monumentale Jezuïetenpoort aan de Turnhoutsebaan 242-244 het Rivierenhof binnenkomt, heeft het vast al gezien. In de Jezuïetendreef zijn een aantal bomen gemarkeerd met blauwe stippen. De dreef wordt immers vernieuwd  en de oude zieke bomen vervangen door nieuwe exemplaren.  De blauwe markeringen redden straks de laatste vleermuizen die nog niet zijn verhuisd.

Het Rivierenhof werkt continu aan het park voor de toekomst, opdat ook de volgende generaties kunnen genieten van grootste groene oase in de Antwerpse metropool. Bij zulke werken wordt er met heel veel factoren en bezorgdheden rekening gehouden.  Dat is ook het geval voor de heraanleg van de Jezuïetendreef.

Het zal even fors schrikken zijn, maar zonder deze ingreep blijft er binnenkort helemaal niets meer over van de monumentale beukendreef aan de Jezuïetenpoort. Zoals de poort vermeldt, werd de gemeenzaam genoemde Jezuïetendreef in 1741 aangelegd. De intussen ruim 250 jaar oude bomen zijn in uiterst slechte staat. Een normaal en natuurlijk proces.

De afgelopen decennia werden er reeds heel wat beuken gerooid omdat ze een direct gevaar voor parkgebruikers betekenden.  De resterende beuken worden hierdoor meer blootgesteld aan wind en zonnebrand (beuken hebben een dunne schors; eens de zon er op schijnt op plekken waar ze voordien niet aan kon, zullen ze verbranden - door het wegdoen van de dreef, worden resterende beuken aan dit fenomeen blootgesteld; daarom worden deze uit voorzorg met jutte ingepakt)) en takelen sneller af (kettingreactie).  Vele van de resterende beuken zijn dan ook in slechte staat. Er zijn de afgelopen jaar echter al zo veel zieke bomen gerooid dat de dreef nu beter integraal wordt “heraanplant."  Daarom werd in samenspraak met het Agentschap voor Natuur en Bos beslist om de dreef te vernieuwen.

Naast de bomen wordt er ook gekozen voor een historisch verantwoorde, maar duurzame heraanleg van het wegdek, de begrachting en de brug.  De hoge belevingswaarde van deze parkingang is hiermee voor de toekomstige generaties gegarandeerd.

Omdat het vervangen van de bomen noodzakelijk is en de huidige bestrating versleten is, wordt het geheel aangepakt. Zowel de bomen,  de bestrating, de gracht en een nieuwe brug worden in het project opgenomen.

Ter hoogte van het kasteel zal de slotgracht worden hersteld in de toestand zoals ze op de oude Ferrariskaarten uit de achttiende eeuw is afgebeeld. (De Ferrariskaarten zijn gedetailleerde topografische kaarten van de Oostenrijkse Nederlanden).

Om de oude waterhuishouding te herstellen wordt dus ook de gracht terug opengelegd.  Ter voorbereiding werd er in 2012 een archeologisch onderzoek uitgevoerd.  Dit legde ter hoogte van de omgrachting en de speeltuin enkele overblijfselen bloot van een bruggenhoofd en funderingsmassieven. Deze brug is wel degelijk terug te vinden op oude kaarten.

In samenspraak met erfgoed wordt de slotgracht terug doorgetrokken  en wordt er terug een brug aangelegd. Omdat de juiste vorm van de oorspronkelijke brug niet bepaald kon worden door het archeologisch onderzoek wordt een nieuwe verantwoorde brug geplaatst (baksteen, arduinen boorden, hedendaags metalen hekwerk).  De brug met lichte ronding,geeft een extra accent aan de dreef.  Het geheel houdt dus rekening met de historische situatie die ook grotendeels (doorlopen gracht en brug) hersteld wordt.  

Door de keuze van vlakke doorgezaagde kassei, het ontbreken van niveauverschillen en de slechts heel flauwe ronding van de brug (om net het gevoel te krijgen dat je over een brug wandelt, zonder een hindernis te creëren) wordt er ten volle rekening gehouden met een integrale toegankelijkheid.

Ook de dreef wordt aangepakt. De dreef zal niet meer bestaan uit twee losse smalle paden, maar er komt één verharding van 3 meter breed (te gebruiken door zowel voetgangers als fietsers).  De verharding van de dreef zal gebeuren in doorgeslepen kasseien.  Deze aanleg werd ook gebruikt voor de dreven rond de spiegelvijver en naar het openluchttheater.  Door telkens dezelfde materialen te gebruiken krijgen we een meer esthetisch geheel, met een logische opbouw (hoofddreef voorlopig nog in klinkers, zijdreven in doorgeslepen kasseien, functionele kleinere fiets- en wandelpaden in dolomietkleurig asfalt, paden in zand.  Doordat de ruimte tussen de kasseien opgevoegd wordt is de dreef ook onderhoudsarm  (milieuvriendelijk).

De voorbije decennia werden er reeds 44 beuken of wat ervan overbleef omwille van veiligheidsredenen gerooid.  Mede op vraag van Agentschap voor Natuur en Bos worden de resterende 76 beuken (waarvan sommige in slechte toestand) in en aan de Jezuïetendreef gerooid.

We zullen nu de resterende 76 bomen kappen, maar planten er tegelijkertijd ongeveer 120 nieuwe aan. De kap werd jarenlang doordacht voorbereid. In het rivierenhof zitten immers veel vleermuizen.

In de omgeving van de bomen die worden gekapt, werden er eerst vleermuizenkasten (schuilplaatsen voor vleermuizen) gehangen. De gaten in de bomen (mogelijke vleermuisschuilplaatsen) werden vervolgens op advies van vleermuisspecialisten afgesloten zodat de beestjes moesten verhuizen. Mochten er, ondanks alle voorbereidende maatregelen, toch nog vleermuizen in de Jezuïetendreef wonen, dan krijgen ze nu nog een laatste kans om veilig te verhuizen.

Het Agentschap voor Natuur en Bos heeft  tweeëntwintig beuken aangeduid waarin mogelijk nog vleermuizen huizen. Deze tweeëntwintig bomen werden met bioverf (blauwe stip) gemarkeerd en zullen bij de restauratie van de dreef speciaal en heel voorzichtig met een kraan worden neergelegd (afhankelijk van waar de holtes zich bevinden wordt heel de stam of een stuk van de stam neergelegd). De bomen blijven ook een week onaangeroerd liggen zodat eventuele bewoners er dan kunnen uitkruipen.

De vleermuizen die hun holtes verlaten zullen niet meer terugkeren naar een liggende boom maar een onderkomen zoeken in oude bomen in de rest van het park. Bomen, die aangeduid werden met een blauwe streep bevatten waarschijnlijk geen vleermuizen, maar worden door de aannemer nog eens extra nagekeken op holtes.

De andere bomen worden zonder verdere maatregelen omgezaagd. Bij goed weer zou volgens Agentschap voor Natuur en Bos de bomenkap reeds midden maart kunnen worden gerealiseerd. Het Agentschap voor Natuur en Bos zal bepalen wanneer de werken worden uitgevoerd.”

Indien er toch vleermuizen gevonden worden, dan zullen deze naar een dierenopvangcentrum gebracht worden.

120 nieuwe rode beuken worden in de Jezuïetendreef aangeplant in november 2015.  De beuken worden in  vier rijen aangeplant .  Het gaat om bomen van een groot formaat (stamomtrek 35 tot 45 cm, hoogte tot 6 meter [= huis van 2 verdiepingen]).

De Jezuïetenpoort uit 1741 wordt grondig hersteld.  Het dak wordt vernieuwd, de stenen gevel wordt gekuist en opnieuw opgevoegd.  De houten poort en het andere houtwerk wordt opnieuw geschilderd en rond de poort komt er een sierhekwerk met gemetste pilaren die de poort omarmen.  Deze omheining wordt op termijn doorgetrokken langsheen de Turnhoutsebaan.

Maart:  rooien gemarkeerde bomen (met mogelijk vleermuizen) (dit gebeurt na groen licht Agentschap Natuur en Bos in verband met vleermuizen: deze moeten actief zijn).  De bomen waarin mogelijk vleermuizen huizen worden door de aannemer in stukken omzichtig neergelegd met een kraan.  Ze blijven een week liggen, waardoor de vleermuizen hun holtes zullen verlaten en niet meer terugkeren.  Ze zullen een onderkomen zoeken in oude bomen in de rest van het park.

Eind maart tot midden april: verwijderen straatmeubilair  (zitbanken, vuilnisbakken, verlichtingspalen, infopaneel), rooien andere bomen, verwijderen verhardingen.

Eind april tot bouwverlof: uitgraven gracht en start aanleg brug, aanleg fundering dreef, aanleg bekabeling (verlichting), verharding dreef

Einde bouwverlof tot begin herfst: restauratie Jezuïetenpoort

November: aanplant 120 grote rode beuken (stamomtrek 40 cm of meer)

De hele zone van de werf wordt afgesloten voor parkbezoekers.  Ter hoogte van de Jezuïetendreef zal er gedurende de werken geen in- of uitgang van het park zijn. Alle parkbezoekers en pendelaars (fietsers) worden gedurende zes maanden omgeleid via de verharde parkingang aan de Turnhoutsebaan 246 (Parkwachtersvilla) die uitgeeft op de eveneens verharde centrale dreef (Parkweg).

De aannemer zorgt voor de nodige bebording voor noodzakelijk omleidingen voor fietsers en voetgangers.  Om te vermijden dat wandelaars/fietsers via het sterbos op de werf zouden terechtkomen wordt het kleine toegangspoortje (de onverharde parkingang tussen de Turnhoutsebaan 244 en 246) in het sterbos ook afgesloten. We beseffen dat sommige parkbezoekers hierdoor een klein stukje moeten omwandelen, maar hopen op begrip.

Hoewel gelegen in de buurt van de werfzone, blijven de speeltuinen aan weerskanten van de Jezuïetendreef gedurende de duur van de werken toegankelijk!  De werf wordt immers volledig afgesloten.

De loop- en wandelroutes die de dreef kruisen of gebruiken worden gedeeltelijk omgelegd. Bewegwijzering wordt voorzien.