De Schuunste Klap #5:Waarom valt iemand met z’n gat in de boter?

Je staat op van je stoel en een flauwe grappenmaker legt er snel een pakje ‘Solo’ neer, en nadien val je met je gat in de boter. Dit klinkt als een familiegrap die eindigt met het verdwijnen van je pantalon in de wasmachine.

De geschiedenis van dit spreekwoord was nochtans geen grap, maar kwam voort uit een truc van rijke mensen om hun vroomheid achter de schermen een andere wending te geven. Het gezegde bestond al in de zeventiende eeuw en luidde: ‘mit myn neus in ’t vet raken’. In het Vlaams zou dit ‘gat’ worden. Dit wordt gezegd wanneer iemand, vaak onverwacht, veel geluk heeft. De oorsprong hiervan heeft betrekking op de vastenperiode van christenen eeuwen geleden.

Wanneer christenen (vroeger) vastten, aten ze een hele periode soberder om zo dichter bij de boodschap van God te komen. Ook werden bepaalde producten amper of zelfs niet gegeten. Zo was het gedurende de vastentijd namelijk verboden om zuivelproducten zoals boter, kaas en eieren te nuttigen. Toch wisten welgestelde mensen hieronder uit te komen door het kopen van ‘boterbrieven’. Dit waren een soort aflaatvergunningen die hen in staat stelden om toch zonder zonde verboden producten aan hun maaltijd toe te voegen. Spottend werd dan gezegd dat zij met hun “neus in de boter vielen”.

In bepaalde noordelijke regionen van Nederland duidt deze uitdrukking op een voordelig huwelijk afsluiten, waarbij iemand met zijn/haar neus in de boter valt. Hopelijk “botert” het dan ook goed tussen de bruid en de bruidegom (pun intended). Vaak wordt bij zo’n huwelijk ook gezegd dat men een ‘boterbriefje gaat halen’. In ieder geval is de continuïteit van deze uitspraak dat iemand veel geluk heeft.

Vrolijk Pasen, beste lezer, en tot volgende week.

P.S.: Met Pasen mag u zeker boter eten zonder extra kosten aan de paashaas.

Benieuwd naar de andere artikels van 'De Schuunste Klap'?

De Schuunste Klap #1: De Absjaar
De Schuunste Klap #2: De Poembaksmoel
De Schuunste Klap #3: Een ‘Mexicaans Leger’
De Schuunste Klap #4: 'Waarom leeft God toch zo graag in Frankrijk?

Deze bijdrage is een initiatief van Jong N-VA Deurne en wil bepaalde typisch Antwerpse termen en Vlaamse uitdrukkingen uitleggen en in ere houden. Als jongeren dragen zij het Antwaarps dialect en het Nederlands een warm hart toe en vinden ze het belangrijk om deze taal levend te houden.