De Schuunste Klap #4: 'Waarom leeft God toch zo graag in Frankrijk?

“Ik werk er op los en jij leeft als God in Frankrijk!” Misschien zegt een gefrustreerde ouder dit als haar puber weer eens in de zetel hangt en weigert haar kamer op te ruimen. Dit lijkt op een luxeleven. Is Frankrijk dan zo’n luxeland? En wat heeft God hiermee te maken? Wellicht niets.

Er wordt gedacht dat dit gezegde uit de Franse revolutionaire tijd (1792) komt, toen in de nieuwe Eerste Franse Republiek de godsdienstbeleving werd verboden. Zo werd God eigenlijk noodgedwongen werkloos (zonder uitkering?) in Frankrijk en leidde dus al snel een luilekkerleven. Klinkt logisch, maar...

Desalniettemin zijn er verwijzingen naar deze uitdrukking die stammen van vóór de Franse Revolutie. Mogelijk is er sprake van een vertaalfout, daar sommigen met “leven als God in Frankrijk” doelen op
slecht ontvangen worden — bijna compleet het tegenovergestelde van het leiden van een zorgeloos leven. Taalkundige onduidelijkheden wijzen mogelijk op een buitenlandse oorsprong van het gezegde.

Ook in de Duitse landen is de uitdrukking al eeuwen bekend, al gebruikt men daar soms ook andere geografische streken, zoals Saksen in plaats van Frankrijk. De betekenis van een goed leven zonder zorgen is echter dezelfde. In 1771, bijna twee decennia voor de Franse Revolutie, schreef iemand: “O dan meene ik te leeven als de Goden in Vrankrijk ...”. Hier bedoelde de schrijver een losbandig leven te hebben zonder rekening te houden met anderen. Gek genoeg is de uitdrukking niet bekend in het Frans, maar wel in het Spaans als Feliz como Dios en Francia. Plots is er sprake van meerdere goden, maar wellicht is dit een verbastering van Godos (Goten) en luidde de uitdrukking ooit: “Leven als Goten in Frankrijk”. Wie zijn dan die Goten?

De (Visi)goten waren een Germaanse stammenconfederatie, opgejaagd door de Hunnen, die zich gedurende de 4e eeuw in Dacië (Roemenië) vestigden en de Romeinen versloegen bij Adrianopel. Onder leiding van Alarik plunderden ze Rome in 410 en van daaruit trokken ze naar Zuid-Frankrijk en Iberië (Spanje & Portugal), waar ze de Vandalen verjoegen. Ze stichtten daar het rijk der Visigoten, dat zich situeerde in Aquitanië en grote delen van het Iberisch Schiereiland. Toen in 711 de Moren (islamitische Noord-Afrikanen) het Iberisch Schiereiland veroverden, kwam een einde aan het Visigotische rijk. Ten noorden van de Pyreneeën werd het rijk van de Visigoten door de Franken onder de voet gelopen. Mede door hun bekering tot het katholicisme konden Visigoten in Aquitanië toch hoge functies bekleden in het Frankische Rijk, terwijl hun zuidelijke volksbroeders aan de Iberische kant van de Pyreneeën tegen de oprukkende Moren streden. Vanuit hun perspectief leefden de Goten in het rijk der Franken een zorgeloos leven en leefden dus als “Goten in Frankrijk”.

Benieuwd naar de andere artikels van 'De Schuunste Klap'?

• De Schuunste Klap #1: De Absjaar
• De Schuunste Klap #2: De Poembaksmoel
• De Schuunste Klap #3: Een ‘Mexicaans Leger’

Deze bijdrage is een initiatief van Jong N-VA Deurne en wil bepaalde typisch Antwerpse termen en Vlaamse uitdrukkingen uitleggen en in ere houden. Als jongeren dragen zij het Antwaarps dialect en het Nederlands een warm hart toe en vinden ze het belangrijk om deze taal levend te houden.