De Schuunste Klap #12: Waarom kopen we katten in zakken?

Hallo beste lezer, we borduren een beetje verder op vorige week. Vandaag hebben we het opnieuw over een situatie waarbij iets niet blijkt te zijn wat je dacht dat het zou zijn.

Je kocht deze week een nieuwe plumeau of een nieuwe jas voor een behoorlijke prijs. Je dacht wellicht dat een hogere prijs betere kwaliteit waarborgde, maar na één week valt de plumeau uit elkaar en zitten er al drie scheuren in de voering van je nieuwe jas, om nog te zwijgen van een rits die niet goed dichtgaat. Je voelt hem aankomen, je hebt een “kat in een zak gekocht”. Je hebt als het ware niet goed gekeken of je kwaliteitsmateriaal kocht. Waarom spreken we van een kat in een zak kopen als we een aankoop doen die (al snel) blijkt tegen te vallen?

Het is zeker dat de uitdrukking reeds in de Vroegmoderne Periode (ca. 1500 – 1800) bekend was, maar over de afkomst doen meerdere verhalen de ronde. Zo zouden handelaars gekleurde katten in zakken steken en ze verkopen als zwarte katten, een gewild goed voor een bonthandelaar. Als de handelaar in een naïeve bui was en de zak niet controleerde, wist hij niet dat hij bedrogen werd toen hij prompt enkele gouden daalders in de handen van de verkoper stopte.

Echter, het lijkt er meer op dat deze uitspraak komt van wanneer men een haas ging kopen, een feestmaaltijd. In andere talen, zoals het Spaans, is de uitdrukking namelijk ook bekend en ook daar wordt eveneens naar hazen verwezen, een goede aanwijzing dat die verklaring op waarheid berust. In de eerste helft van de achttiende eeuw werd het volgende neergeschreven: “Men moet geen kat in een zak koopen. De kooper zoude daar door lichtelyk konnen bedrogen worden, als ware de kat een haas.” De auteur waarschuwde toen al om zeker in de zak te kijken of je wel echt een haas had gekocht en niet thuiskwam met een kat, want dan kon je wel fluiten naar je feestmaaltijd. En dan spreek ik nog niet over de genodigden, die niet zitten te wachten op kattenvlees.

Liefste lezer, als je een koopje doet, controleer zeker grondig of je waar voor je geld krijgt, want anders zul je al snel veel ‘Whiskas’ en ‘Friskies’ mogen aanschaffen voor de kattenweelde die je stelselmatig verzamelt.